Pełny tekst

Stanisław Głuszek, Dorota Rębak, Dorota Kozieł

CHOSEN BIOETHICAL PROBLEMS IN SURGERY

STRESZCZENIE
Bioetyka odgrywa ważną rolę w medycynie, poszukując rozwiązań etyczno-moralnych w wielu obszarach od chirurgii płodu, poprzez etykę transplantologii, innowacji, badań naukowych, publikacji medycznych, aż do medycyny paliatywnej. Do podstawowych zasad bioetyki należą: autonomia chorego, czynienie dobra, nieczynienie zła, sprawiedliwość, prawdomówność. Decyzje etyczne opierają się na filozoficznym podłożu nauk medycznych. Najbardziej powszechna stała się moralność potoczna skupiająca różne myśli filozoficzne. Wydawana ocena etyczna opiera się w dużym stopniu na własnym doświadczeniu życiowym i zdrowym rozsądku. We współczesnym społeczeństwie modny stał się utylitaryzm, w którym uzyskanie jak największej korzyści dla jak największej liczby ludzi staje się wyznacznikiem podejmowanych decyzji etycznych, a użyteczność jest podstawowym kryterium postępowania. Innym modelem współczesnej etyki jest zasada całkowitej, absolutnej autonomii, z którą związany jest problem eutanazji.

Przemyślenia dotyczące tego obszaru pozwalają wskazać odczuwany przez pacjenta ból jako główną przyczynę myśli o eutanazji. Rozwiązania problemu upatruje się w podniesieniu jakości opieki paliatywnej, okazaniu empatii i wsparcia psychicznego. Etyczny wymiar transplantologii dotyczy m.in. problemów wiążących się z dobrowolnym oddaniem organów przez żywych dawców, ryzykiem powikłań i śmierci dawcy, przeszczepem twarzy wpływającym na sferę psychologiczną pacjenta. Podstawę etycznych decyzji w podejmowanych działaniach transplantacyjnych stanowi stwierdzenie śmierci mózgu i serca. Ważnym zagadnieniem etycznym jest DNR (Do Not Resuscitate) w przypadku zatrzymania krążenia. Podstawę wszelkich interwencji medycznych stanowi świadoma zgoda chorego, poprzedzona udzieleniem rzetelnej informacji dotyczącej stopnia ryzyka proponowanego zabiegu operacyjnego. Należy pamiętać, że zarówno przedmiotem, jak i podmiotem podejmowanych działań jest człowiek i to powinno stanowić podstawę etycznych decyzji. 
Słowa Kluczowe: bioetyka, chirurgia, transplantologia, eutanazja.

SUMMARY
Bioethics plays an important role in medicine seeking ethic and moral solutions in many fields, from fetus surgery, transplantology, innovation, scientific research, medical publication to palliative medicine ethic. Basic principles of bioethics include: the autonomy of a patient, doing good, undoing evil, justice and truthfulness. Ethical decisions are grounded on philosophical basis of medical sciences. Common morality, concentrating different philosophical thoughts, has become the most prevailing. The given ethical evaluation bases, to a high degree, on ones own life experience and common sense. In a modern society utilitarianism has become popular, where gaining the most possible benefits for the most possible number of people becomes the determinant of taken ethical decisions, and usefulness is the basic criterion of conduct. The second model of contemporary ethic is the principle of complete, absolute autonomy, which, among others, the problem of euthanasia is connected with. Considerations relating to this field allow to indicate the pain experienced by a patient as the main reason for thoughts about euthanasia. A solution to the problem is perceived in improvement in the quality of palliative care, showing empathy and psychological support. The ethical dimension of transplantology concerns, among others, problems relating to voluntary giving organs by alive donors, the risk of complications and the death of a donor, face transplant affecting a psychological sphere of a patient. The base of ethical decisions in taking transplant actions accounts for determining brain and heart death. An important ethical issue is DNR (Do Not Resuscitate) in the case of circulation stop. The basis for every medical intervention constitutes the ill persons consent proceeded by providing incredible information concerning the degree of a risk of suggested surgery. One should remember that the subject as well as the object of taken actions is a human being and this should constitute the base for ethical decisions. 
Key words: bioethics, surgery, transplantology, euthanasia.

* Wykład wygłoszony podczas I Sympozjum Naukowego „Ból - Cierpienie - Nadzieja”  Kielce 12-13 marca 2010r.