Pełny tekst

Agata Horecka-Lewitowicz, Piotr Lewitowicz, Monika Szpringer

ADHD - JEDEN Z NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW WIEKU ROZWOJOWEGO

ADHD - THE ONE OF THE MOST COMMON DISORDER AMONG CHILDREN

STRESZCZENIE
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej, zwany zespołem hiperkinetycznym, charakteryzuje się obecnością trwałych wzorców zachowania, układających się w charakterystyczną triadę objawów: problemy z utrzymaniem uwagi, z kontrolą impulsywności oraz nadmierna ruchliwość. Objawy te są niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju dziecka. ADHD występuje na całym świecie, rozpoznawany jest najczęściej około 7 roku życia, ale objawy występują znacznie wcześniej, niekiedy są wyraźne przed 2 rokiem życia dziecka. Objawy ADHD utrzymują się u około 70% adolescentów i 30-50% osób dorosłych. Rozpowszechnienie oceniane jest w zależności od kryteriów - na 1 do 19%. Charakterystyczne dla ADHD objawy zakłócają funkcjonowanie osoby nim dotkniętej w środowisku domowym, szkolnym i rówieśniczym. Obecnie uważa się, że przyczyną tego zespołu jest opóźnienie dojrzewania struktur układu nerwowego, spowodowane zmianami w obrębie materiału genetycznego. Powoduje to zaburzenia strukturalne i biochemiczne, przejawiające się zaburzeniami procesów poznawczych i kontroli zachowania.

Za uwarunkowaniem genetycznym tego zespołu przemawiają wyniki badań nad rodzinami dzieci nadpobudliwych, w których częściej występuje nadpobudliwość, zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe i uzależnienia. Do zaburzeń często współistniejących z zespołem hiperkinetycznym należą zaburzenia zachowania, zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju (mania, depresja), specyficzne trudności szkolne, zaburzenia tikowe, zwłaszcza zespół Tourettea. W leczeniu nadruchliwości stosuje się poradnictwo dla rodziców i nauczycieli, terapię behawioralną zachowań, farmakoterapię. W problemach z koncentracją uwagi postępowanie obejmuje farmakoterapię, reedukację i ćwiczenia koncentracji. Częste zachowania impulsywne mogą być modyfikowane przez terapię behawioralną, terapię rodzinną i leczenie farmakologiczne. Wczesne rozpoznanie ADHD i podjęcie interwencji terapeutycznych znacznie poprawia funkcjonowanie chorych. 
Słowa kluczowe: ADHD, impulsywność, zaburzenia koncentracji, nadruchliwość, czynniki ryzyka, powikłania.

SUMMARY
Attention deficit hyperactivity disorder, called hyperkinetic syndrome, is characterized by the presence of long-lasting behavior patterns, arranged in a characteristic triad of symptoms: problems with attention keeping, impetuosity control and hyperactivity. These symptoms are disproportionate to the age and the development level of a child. ADHD occurs all over the world, it is diagnosed most frequently around the age of 7, but the symptoms occur much earlier, sometimes they are clearly seen before a child is 2 years old. ADHD symptoms last in around 70% adolescents and 30-50% adult persons. Prevalence is estimated - depending on the criteria - as 1 to 19%. Symptoms characteristic of ADHD disturb the functioning of a person suffering from it in home, school and peer environments. Presently the delay in the maturation of nervous system structures, caused by changes within the genetic material, is considered the reason for the syndrome. This causes the structural and biochemical disturbances, manifested themselves in cognitive processes and behavior control disorders. The results of research on families with hyperactive children, in which hyperactivity, dysphoria, anxiety disorders and dependences occur more often, weigh in favor of genetic conditioning of the syndrome. Among disorders frequently coexisting with hyperkinetic syndrome are behavior disturbances, anxiety disorders, mood changes (manic state, depression), specific school difficulties, tic disturbances, especially Tourettes syndrome. In hyperactivity treatment counseling for parents and teachers, behavioral therapy and pharmacotherapy are used. When problems with focusing attention occur the procedure includes pharmacotherapy, reeducation and concentration exercise. Frequent impulsive behavior can be modified through behavioral therapy, family therapy and pharmacological treatment. Early diagnosis of ADHD and taking on therapeutic intervention significantly improve the functioning of patients. 
Key words: ADHD, impetuosity, attention disorders, hyperactivity, ADHD risk factors, complications.