Anna Kwaśniewska, Elżbieta Kamusińska

pełny tekst

STRESZCZENIE
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania powikłaniom związanym z unieruchomieniem i zmniejszoną aktywnością pacjenta w okresie pooperacyjnym jest rehabilitacja wdrażana przed zabiegiem operacyjnym i systematycznie kontynuowana po operacji przez pielęgniarkę pracującą na oddziale chirurgii.
Przygotowanie chorego do zabiegu w trybie nagłym ogranicza się jedynie do podstawowych czynności i procedur umożliwiających przeprowadzenie operacji. Zabiegi wykonywane w trybie planowym pozwalają wykorzystać aspekt profilaktyczny rehabilitacji.
Proces pielęgnowania pacjenta poddanego leczeniu chirurgicznemu zawiera elementarne zabiegi z zakresu rehabilitacji i uwzględnia edukację zapoczątkowującą świadome włączenie się chorego w proces usprawniania. Do działań rehabilitacyjnych wykonywanych przez pielęgniarkę w okresie przedoperacyjnym należy nauka ćwiczeń oddechowych, efektywnego kaszlu i ćwiczeń mobilizujących krążenie obwodowe w ramach profilaktyki powikłań zatorowo-zakrzepowych. Przy realizacji programu rehabilitacji oddechowej u osób w starszym wieku pielęgniarka powinna uwzględnić ograniczenia psychiczne utrudniające naukę ćwiczeń, m.in. brak motywacji, otępienie, zespół depresyjny. Istotne jest, aby pielęgniarka już na początku hospitalizacji zdobyła zaufanie chorego dla prowadzenia rehabilitacji w spokojnej i życzliwej atmosferze oraz podtrzymywania wiary pacjenta w skuteczność prowadzonych zabiegów.

W dniu zabiegu pielęgniarka dokonuje oceny zagrożenia zakrzepowego u pacjenta i zakłada przed wstaniem z łóżka chorego pończochy uciskowe lub opatrunek kompresyjny, które zmniejszają refluks żylny i poprawiają wydajność pompy mięśniowej.
Jeżeli zabieg operacyjny był planowy, rehabilitacja przedoperacyjna obejmowała naukę zapobiegania powikłaniom, to usprawnianie pooperacyjne rozpoczyna się w kilka godzin po zabiegu. W tym okresie pielęgniarka w opiece nad chorym stosuje ćwiczenia oddechowe, efektywnego kaszlu wraz ze stabilizacją rany, oklepywanie klatki piersiowej, inhalacje oraz ćwiczenia przeciwzakrzepowe. W kolejnym etapie przeprowadza z pacjentem ćwiczenia mięśni tułowia.
W standardach postępowania niezależnie od rodzaju operacji dąży się do maksymalnego skrócenia czasu unieruchomienia chorego w łóżku. Jeżeli jest to możliwe, pionizacja pacjenta odbywa się w pierwszej dobie, jest ona stopniowa i ostrożna ze względu na możliwość powstania powikłań (przepuklina, zapaść ortostatyczna).
Specyficznego postępowania rehabilitacyjnego wymaga chory, u którego zastosowano znieczulenie zewnątrzoponowe. Dopiero po upływie 24 godzin pacjent może zostać pionizowany, a ćwiczenia oddechowe i ogólnousprawniające są realizowane w zależności od stanu ogólnego i przeprowadzonego zabiegu.
Przed zakończeniem hospitalizacji pielęgniarka informuje pacjenta o konieczności kontynuowania rehabilitacji oraz prowadzi instruktaż na temat pielęgnacji rany pooperacyjnej w warunkach domowych, jej ochrony przed wczesnym i nadmiernym obciążeniem.
Profesjonalna opieka pielęgniarska nad pacjentem przed i po zabiegu operacyjnym obejmuje postępowanie usprawniające zgodnie z zadaniami zawodowej funkcji rehabilitacyjnej.